Naczelną zasadą, którą kierowali się twórcy herbu Rudy Śląskiej w jego obecnej formie, było połączenie dwóch tradycji - tego, co śląskie, z tym, co rudzkie. Przedstawia on połowę złotego orła w błękitnym polu, co jest nawiązaniem do herbu województwa śląskiego; w białym polu widnieje natomiast postać św. Barbary w czerwonym płaszczu z kielichem i mieczem. Za jej postacią widać zaś wieżyczkę.
Przypomnijmy, że herb rudzki nie zawsze jednak tak wyglądał. Pierwotny emblemat Rudy Śląskiej został zatwierdzony przez władze państwowe w 1966 roku i obowiązywał przez 32 lata. W jego pierwszym polu widniała połowa orła białego na czerwonym tle, w drugim polu umieszczono zaś kopalnianą wieżę, a u dołu zielone, czarne i rude pasy. I choć pierwszy herb nie spełniał zasad heraldyki, to jego modyfikacja stała się możliwa dopiero po zmianie systemu politycznego.
Ostatecznie problem rudzkiego herbu powrócił w 1996 roku, kiedy to Rada Miejska wyraziła wolę ustanowienia św. Barbary patronką Rudy Śląskiej. Po deklaracji rudzkich rajców arcybiskup Damian Zimoń skierował stosowną prośbę do Stolicy Apostolskiej, a w 1998 roku przywiózł z Rzymu dekret w tej sprawie. Został on przekazany władzom miasta 6 czerwca.
Choć rudzki emblemat z wizerunkiem św. Barbary obowiązuje dużo krócej, niż jego poprzednik, to mało kto może już chyba wyobrazić sobie Rudę Śląską bez patronki górników w jej herbie. - Uważam, że to dobrze, iż święta Barbara jest patronką naszego miasta - komentowała pani Gabriela, która na uroczystości przyjechała z Wirku. - Osobiście z tą postacią czuję się szczególnie związana - miałam męża górnika, a teraz syn pracuje w kopalni. Wierzę, że wiele dla nich za jej pośrednictwem „wymodliłam” - dodawała.
W Rudzie Śląskiej działają cztery kopalnie. Trzy z nich – „Pokój”, „Bielszowice” i „Halemba-Wirek” – należą do Kompanii Węglowej. Czwarty zakład górniczy to kopalnia „Śląsk”, będąca częścią kopalni „Wujek-Śląsk”, należącej do Katowickiego Holdingu Węglowego. W rudzkich kopalniach pracuje ponad 14 tys. osób, z czego ok. 6,3 tys. to mieszkańcy Rudy Śląskiej.