„Uchwała antysmogowa” została podjęta przez Sejmik Województwa Śląskiego 7 kwietnia 2017 r. Nowo instalowane kotły dostarczające ciepło do systemu centralnego ogrzewania muszą spełniać co najmniej standard emisyjny 5. klasy, a kominki, piece i ogrzewacze co najmniej standard emisyjny według ekoprojektu dla miejscowych ogrzewaczy pomieszczeń na paliwo stałe.

Działające już instalacje, które nie spełniają wymogów, a ich eksploatacja rozpoczęła się przed 1 września 2017 r., muszą zostać wymienione zgodnie z terminami określonymi w uchwale. Dla kotłów z 2006 r. i starszych czas na wymianę upływa już 31 grudnia 2021 r. Natomiast w przypadku kominków, pieców itp. termin jest jeden – 31 grudnia 2022 r.

- Realną szansę na poprawę jakości powietrza daje nam nie sama uchwała antysmogowa, lecz świadomość mieszkańców oraz działania samorządów w zakresie walki z niską emisją – zaznacza wiceprezydent Krzysztof Mejer. - Miasto Ruda Śląska od 2014 roku prowadzi dofinansowanie do zmiany systemu ogrzewania ze starego, węglowego na nowe, ekologiczne – dodaje.

Mieszkańcy mogą wymienić źródło ciepła na: ogrzewanie gazem, ogrzewanie olejem opałowym, ogrzewanie energią elektryczną (kotły elektryczne, promienniki IR), ogrzewanie przy użyciu ekologicznego niskoemisyjnego kotła węglowego lub kotła na pellet (spełniające wymagania 5. klasy), podłączenie do sieci ciepłowniczej. Wnioski przyjmowane są od 1 stycznia do 30 września.

Kwota dofinansowania wynosi do 70% poniesionych nakładów finansowych na zakup urządzenia grzewczego lub podłączenie się do sieci ciepłowniczej, jednak nie więcej niż 2500 zł dla jednego jednorodzinnego budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego, a dla budynku wielorodzinnego (powyżej dwóch lokali mieszkalnych) nie więcej niż:

- 5000 zł w budynku do 10 lokali mieszkalnych,

- 10000 zł w budynku od 11 do 20 lokali mieszkalnych,

- 15000 zł w budynku powyżej 20 lokali mieszkalnych.

- W latach 2018-2020 na dofinansowanie wymiany indywidualnych źródeł ciepła miasto przeznaczyło prawie 1,3 mln zł – informuje Eugeniusz Malinowski, naczelnik Wydziału Ochrony Środowiska i Górnictwa UM. - Właściciele budynków jednorodzinnych korzystają również z dofinansowania z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w ramach programu „Czyste powietrze” oraz odliczenia inwestycji przy rozliczeniu podatki PIT w ramach ulgi termomodernizacyjnej - dodaje. Spółdzielnie mieszkaniowe oraz Miejskie Przedsiębiorstwo Mieszkaniowe Towarzystwo Budownictwa Społecznego Sp. z o.o. w Rudzie Śląskiej również prowadzą termomodernizacje i zmiany systemów ogrzewania w swoich zasobach korzystając ze środków bezzwrotnych oraz pożyczek z WFOŚiGW.

W mieście rozwijana jest sieć ciepłownicza. Jej głównym operatorem jest Węglokoks Energia ZCP Sp. z o.o. Infrastruktura spółki obejmuje 4 źródła wytwarzania ciepła o łącznej mocy zainstalowanej ponad 214 MW, sieć ciepłowniczą o długości ponad 144 km oraz 690 węzłów cieplnych. Ogrzewane są dzięki temu 1053 budynki mieszkalne.

Kolejne podłączenia finansowane są MPGM TBS oraz spółdzielnie mieszkaniowe. W ostatnich trzech latach ich inwestycje w tym zakresie, obejmujące podłączenie do sieci kilkudziesięciu budynków, zostały dofinansowane z budżetu miasta kwotą prawie 1,2 mln zł. Pozwoliło to na łączną redukcję rocznej emisji pyłu PM10 o ponad 73,6 t, a rocznej emisji pyłu PM 2,5 o ponad 61,1 t. Na lata 2021-2023 planowane jest podłączenie do sieci ponad 70 budynków, przede wszystkim w dzielnicach Orzegów i Godula.

Plany podłączenia do sieci dotyczą budynków przy ul. Mickiewicza 1, Kokota 127-129-131, 133-135-137, 121-123-125, 149, Bielszowickiej 112, Okrężnej 4, Damrota 5, Furgoła 7, 9, Chryzantem segm. A+B, Kolbe 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 12, Tiałowskiego 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 10, 12, Czereśniowej 10, 12, 14, Damrota 5, Chorzowskiej 9, 9A, Gliwickiej 10, Huloka 3, 4, Przelotowej 3, 3A, Plac Chopina 3, 4, Bytomskiej 10, 16, 18, 34, 39, 41, Młodego Górnika 2, 4, 6, Hlonda 24, 33, Królowej Jadwigi 12, 14, 16, 25, 27, 29, 31, Czapli 8, 10, 12, Warszawskiej 2, 4, 6, 8, 10, Plac Jana Pawła II 4, Wojska Polskiego 16, 18, 20, 22, 24, Kościuszki 6, 8, 10, 12 oraz Pordzika 2, 4.

Warto w tym miejscu wspomnieć, że Węglokoks Energia ZCP dostosowuje źródła ciepła do nowych norm środowiskowych. Aktualnie realizowane są dwa strategiczne projekty. Wyeksploatowaną węglową ciepłownię Nowy Wirek zastąpi nowe źródło ciepła, składające się z układu wysokosprawnej kogeneracji (dwa silniki gazowe) oraz układu kotłów gazowych, a także szeregu instalacji i urządzeń pomocniczych. Z kolei modernizacja elektrociepłowni Mikołaj pozwoli na całkowitą rezygnację ze spalania węgla. Kotły zostaną przystosowane do spalania gazu ziemnego, dodatkowo zostanie zabudowana nowa szczytowo-rezerwowa kotłownia gazowa, składająca się z 2 kotłów wodnych. W efekcie tych inwestycji zwiększy się efektywność instalacji i zostanie ograniczona emisja substancji szkodliwych dla środowiska, w tym dwutlenku węgla.

„Śląska uchwała antysmogowa” określa także paliwa, których nie można stosować w kotłach, kominkach i piecach. Są to: węgiel brunatny oraz paliwa stałe produkowane z wykorzystaniem tego węgla, muły i flotokoncentraty węglowe oraz mieszanki produkowane z ich wykorzystaniem, paliwa, w których udział masowy węgla kamiennego o uziarnieniu poniżej 3 mm wynosi więcej niż 15% oraz biomasa stała, której wilgotność w stanie roboczym przekracza 20%.

Niestety, zdarza się, że do indywidualnych palenisk trafia wsad do tego nie przeznaczony, w tym również odpady. Straż Miejska prowadzi kontrole posesji pod tym kątem. Strażnicy zostali przeszkoleni w zakresie przepisów dotyczących kontroli oraz pobierania próbek z pieca. Stwierdzenie nieprawidłowości najczęściej kończy się mandatem karnym, a w przypadku skierowania sprawy do sądu - grzywną.

Kontrolowana przez strażników jest szeroko rozumiana gospodarka odpadami komunalnymi – nie tylko spalanie odpadów, ale też gospodarka odpadami ciekłymi oraz zgodność deklaracji śmieciowych ze stanem faktycznym. W 2018 r. przeprowadzono 346 kontroli (102 mandaty karne, 24 pouczenia), w 2019 r. - 1085 kontroli (141 mandatów karnych, 42 pouczenia), a w 2020 r. - 509 kontroli (68 mandatów karnych, 23 pouczenia). Ubiegłoroczne kontrole zostały decyzją wojewody śląskiego ograniczone do niezbędnego minimum ze względu na pandemię koronawirusa.